το πρόγραμμα του πασόκ και το φινλαδικό μοντέλο ανάπτυξης (του Σωτήρη Καμενόπουλου)

To πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ και το Φινλανδικό μοντέλο ανάπτυξης
του Σωτήρη Καμενόπουλου*

Το Φινλανδικό οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης χρησιμοποιήθηκε αρκετά συχνά ως πρότυπο αναφοράς για την υιοθέτηση πολιτικών προτάσεων από διάφορα κομματικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ τα οποία σαγηνεύθηκαν, ίσως, από την καταπληκτική οικονομική πορεία της χώρας του Βορρά τα τελευταία 10 χρόνια. Στοιχεία του Φινλανδικού μοντέλου προσπάθησε το ΠΑΣΟΚ να τα εντάξει στο πρόσφατα ανακοινωθέν πολιτικό του πρόγραμμα. Η Φινλανδία, για όσους δεν το γνωρίζουν βρίσκεται στην κορυφή της τεχνολογικής και επιχειρηματικής ανάπτυξης, περνώντας μάλιστα σε ορισμένους δείκτες, ακόμη και τις ΗΠΑ. Στο παρόν άρθρο θα σας περιγράψω μερικές αλήθειες για το περίφημο Φινλανδικό οικονομικό μοντέλο όπως το έζησα προσωπικά σαν εργαζόμενος…
Ως νέος διπλωματούχος μηχανικός, το 1994, είχα το προνόμιο να είμαι από τους πρώτους απόφοιτους Ελληνικού Πολυτεχνείου που εργάσθηκα στη Φινλανδία αρχικά σε ένα Ινστιτούτο Τεχνολογίας και έπειτα σε μία πολυεθνική Φινλανδική εταιρεία-κολοσσό που κατασκεύαζε θαλάσσιες πετρελαιοπηγές. Η Φινλανδία το 1994 δεν ήταν καν μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι Φινλανδοί προμηθεύονταν ορισμένα προϊόντα αποκλειστικά από το Κρατικό Μονοπώλιο. Τη χρονιά εκείνη διεξήχθη δημοψήφισμα σχετικά με την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το δημοψήφισμα κατέδειξε θετική απάντηση με ποσοστό περίπου 53%. Οι πλέον αντιδραστικοί Φινλανδοί στην ένταξη της χώρας στην Ε.Ε, δηλαδή το υπόλοιπο 47%, προέρχονταν κυρίως από το Αγροτικό Κόμμα της Φινλανδίας, το οποίο εκπροσωπούσε κοινωνικές ομάδες-συντεχνίες με κρατικοσοσιαλιστικές αντιλήψεις οι οποίες διέβλεπαν την απώλεια των μονοπωλιακών κεκτημένων τους. Ευτυχώς για τους ίδιους, οι Φινλανδοί δεν πιάστηκαν κορόϊδα και τελικώς η Φινλανδία μπήκε στην Ε.Ε. με επακόλουθο την τρομακτική της ανάπτυξη.
μέχρι το 1994, είχε κρατικοκεντρικό σχεδιασμό με σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά, ήταν στάσιμο, αντιπαραγωγικό, αναπαρήγαγε τον εαυτό του και στηριζόταν κυρίως στη βαριά φορολογία και στον κρατικό προστατευτισμό
Για να καταλάβετε το Φινλανδικό μοντέλο ανάπτυξης, θα πρέπει να πάμε μερικές δεκαετίες πίσω και πιο συγκεκριμένα στα 1939 όταν η Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ), εισέβαλε στη Φινλανδία ως απόρροια του κατάπτυστου Συμφώνου Φιλίας Μολότωφ-Ρίμπερντροπ μεταξύ της Κομμουνιστικής Σοβιετικής Ένωσης και της Ναζιστικής Γερμανίας. Ταυτόχρονα η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία. Οι Φινλανδοί πολεμήσανε ηρωϊκά για να υπερασπιστούν τη χώρα τους από τους Σοβιετικούς Κομμουνιστές και είναι πολύ περήφανοι γι’αυτόν τον αγώνα. Μετά το πέρας του πολέμου η Φινλανδία «υποχρεώθηκε» από την γειτονική της Σοβιετική Ένωση να ακολουθήσει συγκεκριμένο μοντέλο ανάπτυξης στην οικονομία αλλά και στην εξωτερική της πολιτική. Στη γλώσσα των διπλωματών, είναι γνωστός ο όρος «Φινλανδοποίηση της εξωτερικής πολιτικής» όταν αναφέρονται σε περιπτώσεις χωρών-δορυφόρων που εξαναγκάζονται από άλλες πιο δυνατές χώρες να ασκήσουν εξαρτημένη πολιτική.
Εξαιτίας της εξαρτημένης πολιτικής που ήταν αναγκασμένες να ασκήσουν οι Φινλανδικές κυβερνήσεις και του φόβου των Φινλανδών απέναντι στη «Ρώσικη Αρκούδα», όπως αποκαλούν οι ίδιοι τη Σοβιετική Ένωση, το Φινλανδικό οικονομικό μοντέλο μέχρι το 1994, είχε κρατικοκεντρικό σχεδιασμό με σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά, ήταν στάσιμο, αντιπαραγωγικό, αναπαρήγαγε τον εαυτό του και στηριζόταν κυρίως στη βαριά φορολογία και στον κρατικό προστατευτισμό. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός, πως το επίδομα ανεργίας στη Φινλανδία άγγιζε περίπου το μέσο επίπεδο μισθών, εξωθώντας έτσι τους Φινλανδούς σε σκόπιμη αεργία, καθώς οι περισσότεροι προτιμούσαν να παραμένουν άεργοι και να εισπράτουν το υψηλό επίδομα ανεργίας παρά να εργάζονται. Προσωπικά γνώρισα παρόμοιες περιπτώσεις Φινλανδών. Λογικό είναι ένα τέτοιο οικονομικό μοντέλο να αποτύχει, καθώς κανείς δεν επιθυμεί να δουλέψει. Οι λογικότεροι των Φινλανδών το γνώριζαν και αντιδρούσαν, γιατί δεν τους άρεσε να δουλεύουν σκληρότερα χάριν της τεμπελιάς άλλων «εξυπνότερων» κρατικοδίαιτων αέργων. Και είναι αυτοί, τελικά, που ψήφισαν υπέρ της εισδοχής της χώρας τους στην Ε.Ε.
Από το 1994 και μετά η Φινλανδία άλλαξε ραγδαίως την οικονομική της πολιτική
Από το 1994 και μετά η Φινλανδία άλλαξε ραγδαίως την οικονομική της πολιτική. Φιλελευθεροποίησε την οικονομία της, την προσάρμοσε στα παγμόσμια δεδομένα, μείωσε τον αγροτικό της τομέα (με μεγάλες αντιδράσεις από τους Φινλανδούς αγρότες οι οποίοι είχαν συνηθίσει στον κρατικό προστατευτισμό) και αύξησε τον τεχνολογικό τομέα προς όφελος μεταξύ άλλων και των φανατικών χρηστών της κινητής τηλεφωνίας. Είναι ηλίου φαεινότερον, πως αν οι Φινλανδοί δεν αποφασίζανε να φιλελευθεροποιήσουν την οικονομία τους, κάποιοι ομιλιτικότατοι νεαροί Έλληνες δεν θα είχαν τη δυνατότητα να σπαταλάνε πολλές ώρες στα κινητά τους τηλέφωνα γιατί αυτά, απλώς, δεν θα είχαν φτάσει στο σημερινό τεχνολογικό τους επίπεδο! Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί που υπάρχουν στη Φινλανδία (είχα επισκεφθεί κάποιους από αυτούς κατά την παραμονή μου εκεί) λειτουργούν με αυστηρά ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια της ελεύθερης αγοράς και φυσικά δεν συζητάμε καν για διορισμούς κομματικών στελεχών σε αυτούς.
Ωστόσο, πέραν της πραγματικής οικονομικής και τεχνολογικής ανάπτυξης της χώρας, η Φινλανδία εκτός από τους πολύ καλούς οικονομικούς-αναπτυξιακούς δείκτες που έχει να επιδείξει, φημίζεται και για δύο πολύ μακάβριους κοινωνικούς δείκτες, οι οποίοι ουσιαστικά αντικατροπτίζουν το κρατικοσοσιαλιστικό μοντέλο που είχε εφαρμοσθεί στη χώρα για πολλές δεκαετίες: οι Φινλανδοί βρίσκονται στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως σε αριθμό αλκοολικών και αριθμό αυτοκτονιών. Ελπίζω αυτοί οι δείκτες να μην περιλαμβάνονται στο πολιτικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ…
Υστερόγραφο του αρθρογράφου: Η Φινλανδία είναι μία πανέμορφη χώρα η οποία φημίζεται για το βιομηχανικό της design, τον Jean Sibelius, τη Vodka Finlandia, τον Aki Kaurismaki, τους καταπληκτικούς οδηγούς στη F1 και στο WRC, τη Nokia, τις σάουνες, τις 100,000 λίμνες, τον καπνιστό σολωμό, τους τάρανδους, τις πανέμορφες φωτεινές καλοκαιρινές νύχτες, το Βόρειο Σέλας, και οι κάτοικοί της λατρεύουν κυριολεκτικά τον Ελληνικό λαό, τον ήλιο μας, το λάδι μας, τη θάλασσά μας, τα νησιά μας, το κρασί μας, το μπουζούκι μας, το Μίκη Θεοδωράκη και το Μάνο Χατζιδάκι. Την ημέρα του θανάτου του Μάνου Χατζιδάκι, το 1994, η Φινλανδική τηλεόραση και το ραδιόφωνο παίζανε όλη τη μέρα αποκλειστικά μουσική του Έλληνα συνθέτη…
———————————————————————----------------------------------

* Διπλ. Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης (M.Eng.) Πολυτεχνείου Κρήτης

7 March, 2007