Ζαπατίστας : μια εισαγωγή στον υποδιοικητή Μάρκος.

Το κίνημα των Ζαπατίστας (Ejercito Zapatista de Liberacion Nacional EZLN -Στρατός των Ζαπατίστας για την Εθνική Απελευθέρωση) ιδρύθηκε το 1984 και ξεκίνησε τη δράση του το 1994. Συγκροτείται κυρίως από ιθαγενείς αλλά και λευκούς και μιγάδες.

Η επανάσταση των Ζαπατίστας ξεκίνησε την 1η Ιανουαρίου του 1994 με την κατάληψη της πρωτεύουσας του ομόσπονδου μεξικανικού κρατιδίου Τσιάπας το Σαν Κριστόμπαλ ντε λας Κάσας. Πολύ γρήγορα κατέλαβαν επτά κοινότητες του Τσιάπας και σταδιακά η εξέγερση επεκτάθηκε και σε άλλες πολιτείες στο νότιο Μεξικό.

Οι Ζαπατίστας ζητούν οι ιθαγενείς Ινδιάνοι να ζήσουν ελεύθεροι χωρίς διώξεις, να τους παραχωρηθεί γη για να καλλιεργήσουν και να πάψουν να αποτελούν το περιθώριο της μεξικανικής κοινωνίας.

Ο ρατσισμός των λευκών του Μεξικό, η γενικευμένη μιζέρια και η έλλειψη στοιχειωδών συνθηκών διαβίωσης αλλά πάνω από όλα η πείνα είναι οι αιτίες που όπλισαν το χέρι των ιθαγενών αγροτών που απαρτίζουν τον Στρατό των Ζαπατίστας.

Οι Ζαπατίστας είναι το μοναδικό αντάρτικο κίνημα της Λατινικής Αμερικής που πολεμά με τη δύναμη του λόγου περισσότερο παρά των όπλων. Αποφεύγουν την ξύλινη και τυποποιημένη γλώσσα της αριστεράς και δανείζεται εκφραστικά μέσα των ιθαγενών αλλά και ποιήματα δημιουργώντας ένα λόγο πρωτότυπο. Με αυτόν τον τρόπο έγιναν γνωστά σε όλο τον κόσμο τα αιτήματα του κινήματος.

Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος που κατέλαβαν το Σαν Κρίστομπαλ, ένα τουριστικό θέρετρο. Οι τουρίστες έντρομοι προσπαθούσαν να εγκαταλείψουν την πόλη και οι μασκοφόροι επαναστάτες τους παρακαλούσαν να μη φύγουν. Να συνεχίσουν τις διακοπές τους.

-«Θα μας αφήσετε να φύγουμε;» ρωτά ο τουρίστας.

-«Γιατί θέλετε να φύγετε, απολαύστε την πόλη» απαντά ο μασκοφόρος.

-«Θέλουμε να πάμε στο Παλένκε»

-«Συγνώμη για την ενόχληση, αλλά έχουμε κλείσει το δρόμο. Πρόκειται για επανάσταση!»….Τα πήγαν πολύ καλά. Πέρασαν τις εξετάσεις της αναίμακτης επανάστασης με επιτυχία και έτσι έγιναν γνωστοί σε όλο τον κόσμο.

Οι 70 ινδιάνικες φυλές του Μεξικό μιλούν 92 διαφορετικές γλώσσες ευθυγραμμίζονται όμως με τους Ζαπατίστας και έχουν τα ίδια αιτήματα : αναγνώριση της ιδιαιτερότητας τους, υποστηρίζουν την πολιτισμική πολλαπλότητα, τη διαφορετικότητα και ζητούν γη, τροφή, υγεία και εκπαίδευση. Στο Μεξικό το ποσοστό αναλφαβητισμού στις κοινότητες των Ινδιάνων ξεπερνά το 50%. Το 75% των παιδιών των Ινδιάνων δεν τελειώνουν ούτε καν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Το 86% των παιδιών αυτών πεθαίνει από απλές εντερικές διαταραχές, ενώ το 60% υποσιτίζεται!

Από τα 100 εκατομμύρια των Μεξικανών τα 12 εκατομμύρια είναι αυτόχθονες. Το 43% ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, ποσοστό που αφορά κυρίως τους Ινδιάνους. Στην Τσιάπας μάλιστα οι ανισότητες υπήρξαν ακόμη πιο έντονες από ότι στο υπόλοιπο Μεξικό. Χαρακτηριστικό της περιοχής είναι ότι μεγάλοι γαιοκτήμονες κατέχουν μεγάλες καλλιεργήσιμες εκτάσεις στις οποίες δουλεύουν οι ιθαγενείς. Πριν λίγα χρόνια δεν επιτρεπόταν οι ιθαγενείς να περπατάνε ούτε καν στα πεζοδρόμια, γιατί η ύπαρξή τους και μόνο τα λέρωνε!