Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 2016

Σχολή Σόιμπλε | Ο φόβος της απειλής προξενεί περισσότερο κακό στον αντίπαλο από ό,τι η πραγματοποίησή της

Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είναι καλός με τους Ελληνες. «Δεν έχω πει ποτέ καλό λόγο για έλληνες πολιτικούς» συνηθίζει να λέει. Ακόμη πιο πονόψυχος είναι με τους υπόλοιπους πολίτες. Η έξοδος από ...... το ευρώ, σχολίασε την Τετάρτη μιλώντας στο Αννόβερο, «θα είχε πλήξει άπαξ τη χώρα και θα είχε αποφευχθεί η ατελείωτη αυτή ταλαιπωρία για τον πληθυσμό». Κάτι που ο τελευταίος όμως, δυστυχώς, δεν ήθελε, και γι' αυτό πληρώνει τώρα την αφροσύνη του να παραμείνει στην ευρωζώνη.

Το πρόβλημα είναι μόνο ότι συχνά, αν όχι πάντα, αναγκάζεται να γίνει κακός. Και να σφάζει έτσι τους πάντες, πολιτικούς και πολίτες - όχι φυσικά με το μαχαίρι, αλλά με το βαμβάκι. 
Η εφημερίδα «Die Welt» έχει κάνει ολόκληρη συλλογή με τέτοιους «ετοιμόλογους, σαρκαστικούς και έξυπνους», όπως γράφει, χρησμούς του αναφορικά με την Ελλάδα, που τον έχουν κάνει «όσο ποτέ δημοφιλή».

Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα:
  • «Όποιος θέλει να αποξηράνει έναν βάλτο δεν επιτρέπεται να ρωτήσει τους βατράχους».
  • «Κάνοντας λογαριασμούς δεν πρέπει κανείς να μπερδεύει την πρόσθεση με την αφαίρεση. Τότε είναι όλα πολύ απλά».
  • «Διαγνώσεις μπορεί να κάνει ο καθένας. Ποια είναι όμως η θεραπεία;».
  • «Τα πιο κουτά ποντίκια είναι εκείνα που εγκαταλείπουν το καράβι που δεν βυθίζεται».
  • «Η στάμνα πάει στο νερό ώσπου να σπάσει».
...Και πάει λέγοντας.

Σε αυτούς τους χρησμούς πρέπει να προστεθούν και διάφορα ιστορικά «ανέκδοτα», τα οποία αποβλέπουν στην καλύτερη κατανόηση της σχέσης του με το ελληνικό πρόβλημα και τους έλληνες πολιτικούς. Το τελευταίο από αυτά, πάλι από την πρόσφατη ομιλία του στο Αννόβερο, η πρότασή του στον Ευάγγελο Βενιζέλο, όταν αυτός ήταν υπουργός Οικονομικών επί πρωθυπουργίας Γιώργου Παπανδρέου, «να βγει η Ελλάδα από το ευρώ με αντάλλαγμα μια ισχυρή βοήθεια» - κάτι που ο τελευταίος, ως γνωστόν, δεν αποδέχθηκε.

Απροσδιόριστη απειλή
Για τη μεγάλη πλειονότητα των νεότερων κυρίως πολιτικών τέτοιες ρήσεις είναι ίσως έμπνευση της στιγμής, λόγια του αέρα - για τον κ. Σόιμπλε όχι. Γι' αυτόν υποκρύπτουν συνήθως μια σκοτεινή, απροσδιόριστη απειλή. Πρόκειται για τη συνταγή της παλιάς διπλωματικής σχολής, σύμφωνα με την οποία ο φόβος της απειλής προξενεί περισσότερο κακό στον αντίπαλο από ό,τι η ίδια η πραγματοποίησή της. H έξαψη που προκάλεσε στην Αθήνα η υπόμνησή του για τη συνομιλία του με τον κ. Βενιζέλο είναι ίσως η καλύτερη απόδειξη γι' αυτό. Η διαβεβαίωση του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών ότι ο κ. Σόιμπλε δεν έχει πλέον ούτε στην επίσημη ούτε στην κρυφή ατζέντα του την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη δεν φαίνεται να έπεισε πλήρως τον Αλέξη Τσίπρα και το περιβάλλον του.

Όμως και οι πιο έντεχνες απειλές πέφτουν στο κενό αν δεν στηρίζονται σε πραγματικά πολιτικά και οικονομικά δεδομένα. Ο κ. Σόιμπλε διαθέτει πολλά από αυτά - με κυριότερο τον ESM, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, από τον οποίο αντλήθηκαν οι πιστώσεις για το τελευταίο δάνειο των εταίρων προς την Ελλάδα, ύψους 86 δισ. ευρώ. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα Ταμεία στήριξης, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας EFSF, στο οποίο ισχύει η αρχή της ισότητας για τα συμμετέχοντα κράτη, ανεξάρτητα από το ύψος της συμμετοχής τους στο κεφάλαιο του Ταμείου, στον ESM, που έχει στηθεί ως μετοχική εταιρεία, ισχύει η αρχή της αναλογικότητας: ο κάτοχος των περισσότερων μετοχών κατέχει και τις περισσότερες ψήφους στο διοικητικό του συμβούλιο. Με το 27% των μετοχών η Γερμανία έχει έτσι αμέσως αμέσως τη δεσμευτική μειοψηφία (χωρίς τη συγκατάθεσή της δεν μπορεί δηλαδή να γίνει απολύτως τίποτα!), ενώ μαζί με τη Γαλλία και την Αυστρία διαθέτει το 50% των μετοχών και επομένως τη δυνατότητα να καθορίσει την πολιτική του Ταμείου ακόμη και ενάντια στην άποψη των υπόλοιπων 14 μελών του. Πρόκειται δηλαδή για ένα φοβερό όπλο, που φτιάχτηκε σύμφωνα με τα ιδιόχειρα σχέδια του κ. Σόιμπλε και βρίσκεται έτσι πλήρως στα χέρια του. Ο ιστορικός της οικονομίαςΧάνες Χοφμπάουερ συμπεραίνει ότι με αυτό «επιβλήθηκε τελειωτικά στην Ευρωπαϊκή Ενωση η προτεραιότητα της οικονομικής έναντι της πολιτικής λογικής». Κι αυτό, εν όψει πλήρους έλλειψης δημοκρατικών ελέγχων, δίνει τη δυνατότητα στον κ. Σόιμπλε να κινεί τα νήματα στο Ταμείο και κατ' επέκταση στην Ελλάδα, με δικαιοδοσίες φεουδαρχικού χαρακτήρα.

Αυτός ο κυρίαρχος ρόλος του στον ESM είναι λοιπόν το μέτρο με το οποίο θα έπρεπε να κριθεί η επιρροή του κ. Σόιμπλε στην Ελλάδα - τα «ανέκδοτά» του περί Grexit ή τα αποφθέγματά του εις βάρος των ελληνικών πολιτικών αποκτούν βάρος μόνο υπό το πρίσμα της εμπράγματης κυριαρχίας του στα οικονομικά πράγματα της Ευρώπης.

Τα τελευταία είναι όμως, όπως φαίνεται, και τα όριά του. Για το προσφυγικό θέμα, που ταλανίζει σήμερα όσο κανένα άλλο την ευρωπαϊκή ήπειρο, δεν έχει - προς το παρόν τουλάχιστον - να πει κάτι ανάλογο. Ενας ESM για το Προσφυγικό δεν υπάρχει, ούτε προβλέπεται να υπάρξει. Και σε ένα Σχέδιο Μάρσαλ για τη Μέση Ανατολή (αν ποτέ πάρει σάρκα και οστά!) τον κύριο λόγο θα έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, ενδεχομένως και ορισμένα πλούσια αραβικά κράτη - ο δικός του ρόλος θα είναι πολύ περιορισμένος. Ο γερμανός πολιτικός είναι ο νέος οικονομικός Μέτερνιχ μόνο σε ευρωπαϊκό, όχι σε πλανητικό επίπεδο, ούτε καν σε εκείνο των χωρών που συνορεύουν με την Ευρώπη.

Το Προσφυγικό
Ο κλήρος γι' αυτό, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την Τουρκία και τις άλλες εμπλεκόμενες στη συριακή κρίση χώρες, έχει πέσει στην Ανγκελα Μέρκελ. Αυτό δείχνει και το αυριανό ταξίδι της στην Τουρκία, το οποίο αποβλέπει στη ρύθμιση των τελευταίων βασικών λεπτομερειών της συμφωνίας Βρυξελλών - Αγκυρας για το Προσφυγικό. Από τεχνικής απόψεως, φαίνεται ότι θα τα καταφέρει: τα χρήματα που θα δοθούν για καλύτερη εστίαση, στέγαση και εκπαίδευση των προσφύγων θα φρενάρουν, για μερικούς μήνες τουλάχιστον, τις προσφυγικές ροές προς τη Βόρεια Ευρώπη. Σε αυτό θα συμβάλουν και τα νέα μέτρα κατά των διακινητών, τόσο μέσω της δίωξής τους στις ακτές της Τουρκίας προς την Ελλάδα από τις τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας όσο και μέσω της ενίσχυσης της Frontex με «στρατιωτικές ικανότητες» στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Αυτό θα της επιτρέψει μια πρώτη επιτυχία του στρατηγικού της στόχου, που είναι να κρατήσει ανοιχτά τα γερμανικά σύνορα και, ει δυνατόν, τα σύνορα των περισσότερων χωρών της Μέσης και Βόρειας Ευρώπης εις βάρος πρωτίστως της Τουρκίας και κατόπιν της Ελλάδας. Προς αυτή την κατεύθυνση πιέζει κατά τα άλλα όλο και περισσότερο ο πανίσχυρος εξαγωγικός τομέας στη Γερμανία, ο οποίος, παραλλάσσοντας το γνωστό γνωμικό, λέει: «Κλείσιμο συνόρων, στάση εμπορίου».


Σε περίπτωση έστω και μεσοπρόθεσμης επιτυχίας αυτού του στόχου, η καγκελάριος θα επανακτήσει σίγουρα μεγάλο μέρος της ενδιάμεσα χαμένης εμπιστοσύνης του εκλογικού σώματος. Σε αντίθετη περίπτωση, θα έρθει η ώρα του κ. Σόιμπλε, ο οποίος εμφανίζεται αυτή τη στιγμή ως ο μόνος αξιόπιστος διάδοχός της. Από κύριος των ευρωπαϊκών Ταμείων, θα γίνει έτσι και πολιτικός «τσάρος» της Ευρώπης. Οι χρησμοί του θα αποκτήσουν πρόσθετο βάρος - όχι ό,τι καλύτερο για τα αφτιά των ελλήνων πολιτικών.  

Δεν υπάρχουν σχόλια: