γιατί ο ρατσισμός είναι διαχρονικός, ανθεκτικός και επικίνδυνος;

Ο ρατσισμός όπως εκδηλώθηκε κατά τη διάρκεια του 20ού αι. ήταν η αιτία μιας από τις πιο αποκρουστικές μορφές βίας που είδε ποτέ η ανθρωπότητα. Η «ανωτερότητα της φυλής» ήρθε σε σύγκρουση με τον «ξένο» που ανήκει σε ένα διαφορετικό είδος, οπωσδήποτε κατώτερο και σίγουρα προορισμένο για σκλάβος ή υπηρέτης των ορέξεων της όποιας «ανώτερης ράτσας». Όταν μάλιστα η ιδέα της ράτσας ανακατωθεί με το «καθαρό έθνος» και με ψευτοεπιστημονικές ανοησίες τότε τα επιχειρήματα της φυλής οριοθετούν τις διαφυλετικές σχέσεις και συγκροτούν τις βάσεις του φανατισμού και του μίσους σαν μαζική ίωση της φυλής.

Η φυλή, ως ιδέα, συνεχίζει να αποτελεί πανίσχυρο συστατικό των σύγχρονων κοινωνιών επειδή οι άνθρωποι δεν μπορούν να ανεχτούν την ανυπαρξία της ούτε θεωρητικά ούτε πρακτικά. Άρα το μίσος και ο ρατσισμός συνεχίζουν να αποτελούν κίνδυνο και αιτία απομόνωσης καθετί διαφορετικού που εκ των προτέρων εμπεριέχει την έκπληξη, την αναταραχή και ίσως την ανατροπή.

Η βιολογική ομοιομορφία των φυλών έρχεται σε σύγκρουση με τον ιστό του έθνους άρα αφήνουμε κατά μέρος τις βιολογίες και κάποτε προτιμάμε τα κηρύγματα μίσους γιατί νομίζουμε ότι προστατεύουν περισσότερο και τη διαχρονικότητά μας και την καθημερινότητά μας.

Αν ένας γενετιστής έρθει και μας εξηγήσει ότι οι φυλές είναι αξιοσημείωτα και εκπληκτικά όμοιες θα τον ακούσομε μεν για να μην φανούμε απολίτιστοι αλλά κατά βάθος περιμένουμε το μεσσία-επιστήμονα που θα έρθει να ανατρέψει τέτοιες «ξεδιάντροπες» θεωρίες που «φωνάζουν» ότι είμαστε το ίδιο π.χ. με τους Τούρκους! Οι τεράστιες υποτίθεται διαφορές στα χαρακτηριστικά του προσώπου ή στο χρώμα των μαλλιών αφορούν έναν ασήμαντο αριθμό από τα δισεκατομμύρια των νουκλεοτιδίων στο DNA μας.

Δυστυχώς όμως πολύ βιολόγοι επιμένουν ότι η ιδέα των φυλών και η αναπαραγωγή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών μιας φυλής από γενιά σε γενιά έχει πανάρχαιες και πανίσχυρες καταβολές. Οι ιδέες αυτές βρίσκουν πρόσφορο έδαφος στις κοινωνίες όχι εξαιτίας φασιστικών ή ψευτοεπιστημονικών θεωριών αλλά εξαιτίας πολύ βαθύτερων αιτιών. Και γιατί άραγε ακόμα και δημοκρατικές ή φιλελεύθερες κοινωνίες παρουσιάζουν εξάρσεις μίσους ή φόβου στο διαφορετικό;

Ο Nial Fergunson καθηγητής Ιστορίας στο Harvard παρουσιάζει και αναλύει στο βιβλίο του «The War of the World», τέσσερις βασικούς λόγους για τη διαχρονική ανθεκτικότητα του ρατσισμού:

1). Σε προϊστορικές εποχές όταν οι άνθρωποι ήταν πολύ λιγότεροι, κύρια ενασχόλησή τους ήταν η συλλογή τροφής και η αναπαραγωγή. Οι μικρές ομάδες βελτίωναν τις δυνατότητες για επαρκή τροφή και αναπαραγωγή. Οι τροφοσυλλεκτικές διαμάχες των μικρών ομάδων ευνόησαν την μεταξύ τους βία που έφτανε και μέχρι το θάνατο του «ξένου» που έτσι κι’ αλλιώς δεν ανήκε στην ομάδα. Νεοδαρβινικοί υποστηρίζουν ότι ο άνθρωπος είναι γενετικά προγραμματισμένος να προστατεύει τον «δικό του» και να σκοτώνει αν χρειαστεί τον «άλλο» όταν τίθεται θέμα ασφάλειας του συγγενούς.

2). Ο Πάτρικ Μπέιτσον και άλλοι γενετιστές έχουν αποδείξει ότι η «άριστη αναπαραγωγή» επιτυγχάνεται με την εξωγαμία ανάμεσα σε άτομα που δεν τα χωρίζει μεγάλη γενεαλογική απόσταση. Η φύση δηλαδή δεν ευνοεί ιδιαίτερα την αναπαραγωγή μεταξύ γενετικά πολύ διαφορετικών μελών του ίδιου είδους.

3). Εξελικτικοί βιολόγοι προσπαθώντας να εξηγήσουν γιατί ξεχωριστοί ανθρώπινοι πληθυσμοί ανέπτυξαν πολύ γρήγορα παρόμοια σωματικά χαρακτηριστικά βρήκαν ότι αυτό είναι αποτέλεσμα όχι τόσο μιας «γενετικής ροπής» αλλά της «σεξουαλικής επιλογής». Οι όμοιοι έλκονται μεταξύ τους ενώ η έλξη προς τον «ξένο» αποτελεί εξαίρεση ως προς τις σεξουαλικές προτιμήσεις.

4). Ο Αντρέας Όλσον και οι συνεργάτες του έδειξαν ότι οι άνθρωποι έχουν την προδιάθεση να εμπιστεύονται περισσότερο μέλη της δικής τους (αυτοπροσδιορισμένης) φυλής.

Ο Nial Fergunson καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι γενετικές διαφορές είναι πράγματι πολύ λίγες μεταξύ των ανθρώπων, ωστόσο φαίνεται είμαστε σχεδιασμένοι να τους δίνουμε μεγάλη σημασία.

Το βιβλίο του Fergunson μας βοηθά να κατανοήσουμε τα βαθύτερα αίτια του ρατσισμού και προσπαθεί να αποδείξει γιατί ο ρατσισμός είναι τόσο ανθεκτικός και επικίνδυνος. Κατηγορήθηκε όμως από πολλούς επιστήμονες ότι ευνοεί άθελά του τον ρατσισμό.