Επτά εναλλακτικές της ΕΕ για τη Βρετανία

Το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να ψηφίσει να εγκαταλείψει την ΕΕ στο επικείμενο δημοψήφισμα. Αλλά οι Βρετανοί ίσως να ψηφίζουν χωρίς μια ...

.... σαφή αίσθηση των εναλλακτικών της συμμετοχής στην ΕΕ. Αυτό το άρθρο εξετάζει διάφορες επιλογές.  Ένα κυρίαρχο θέμα είναι ότι εάν το Ηνωμένο Βασίλειο θέλει πρόσβαση στην ενιαία αγορά όταν έχει εγκαταλείψει την ΕΕ, θα πρέπει να αποδεχθεί τρία πράγματα: συνέχιση των συνεισφορών στον προϋπολογισμό, συνέχιση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων, και συνέχιση της επικράτησης του ευρωπαϊκού έναντι του βρετανικού δικαίου στην ενιαία αγορά.

Ορισμένοι Βρετανοί ευρωσκεπτικιστές θεωρούν πως η Βρετανία θα μπορούσε να διαπραγματευτεί ένα ειδικό καθεστώς "μισής-ένταξης", με βάση το οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο θα παρέμενε ένα πλήρες μέλος της ενιαίας αγοράς με δικαίωμα ψήφου, αλλά θα απέρριπτε τις περισσότερες από τις άλλες πολιτικές της ΕΕ. 

Ωστόσο, αυτό θα απαιτούσε οι ισχύουσες συνθήκες –οι οποίες δεν επιτρέπουν ένα τέτοιο καθεστώς- να αναθεωρηθούν, κάτι που δεν αποτελεί βιώσιμη πιθανότητα αυτή την στιγμή. Σε κάθε περίπτωση, τα περισσότερα κράτη-μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ θεωρούν πως εάν επιτραπεί ένα τέτοιο καθεστώς για την Βρετανία θα μπορούσε να προκαλέσει παρόμοια αιτήματα και από άλλους, οδηγώντας πιθανώς σε εκτροχιασμό ολόκληρη την Ένωση. Επομένως η "μισή-ένταξη" δεν αποτελεί επιλογή.

Αν ψηφίσει για να φύγει από την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να επικαλεστεί το Άρθρο 50 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε διάφορες εναλλακτικής της συμμετοχής στην Ένωση. Μια απλή λύση θα ήταν η Βρετανία να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Περιοχή (ΕΕΑ) –που αποτελεί την "νορβηγική" επιλογή. 

Η Βρετανία θα μπορούσε με αυτόν τον τρόπο να μην συμμετέχει στις ενιαίες πολιτικές για την γεωργία και την αλιεία. Αλλά η οικονομική της σχέση με την ΕΕ δεν θα άλλαζε σημαντικά: θα συμβάλει στον προϋπολογισμό με τόσα σχεδόν όσα και σήμερα, η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων θα συνεχιστεί και το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να συμμορφωθεί με τους κανόνες της ενιαίας αγοράς και τους κανονισμούς, χωρίς να τους έχει ψηφίσει.

Οι περισσότερες άλλες επιλογές θα περιλαμβάνουν την διαπραγμάτευση για μια συνθήκη αποχώρησης μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της ΕΕ. Μία πιθανότητα θα είναι μια συνθήκη αποχώρησης να οδηγεί σε μια προσαρμοσμένη σχέση. 

Το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τη Βρετανία, σύμφωνα με αυτή την επιλογή, θα ήταν κάτι παρόμοιο με την νορβηγική επιλογή αλλά χωρίς την συμμετοχή στην ΕΕΑ. Η Βρετανία θα είχε πρόσβαση στην ενιαία αγορά όσο ήταν έτοιμη να αποδεχθεί τους κανόνες της ΕΕ, χωρίς να τους έχει ψηφίσει, να συμβάλει στον προϋπολογισμό της ΕΕ και να ανέχεται την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων.

Η ελβετική επιλογή είναι απίθανο να προσφερθεί από την ΕΕ. Η Ελβετία έχει διαπραγματευτεί σειρά διμερών συμφωνιών με την ΕΕ. Η χώρα είναι μέρος της ενιαίας αγοράς για αγαθά αλλά όχι για υπηρεσίες. Ένα παρόμοιο status για την Βρετανία θα ήταν ιδιαίτερα δαπανηρό για το City του Λονδίνου. Αλλά η ΕΕ είναι πολύ δυσαρεστημένη με την σχέση, διότι πρέπει να διαπραγματεύεται συνεχώς με την Ελβετία για να καθιστά σίγουρο ότι οι κανόνες τους είναι αντίστοιχοι με τους εξελισσόμενους της ΕΕ. 

Και από τη στιγμή που η Ελβετία ψήφισε να επιβάλλει ποσοστώσεις για την μετανάστευση από την ΕΕ το 2014, η ΕΕ έχει απαιτήσει μια νέα συμφωνία η οποία θα επικαιροποιήσει αυτομάτως τους κανόνες της για να συμμορφωθεί με αυτούς της ΕΕ, καθώς και να αποδεχθεί την δικαιοδοσία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

Η Βρετανία θα μπορούσε να ενταχθεί στην τελωνειακή ένωση της ΕΕ, όπως η Τουρκία –αποδεχόμενη τους εξωτερικούς δασμούς της ΕΕ χωρίς να έχει λόγο στον καθορισμό των τιμολογίων αυτών. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα ερχόταν αντιμέτωπο με δασμούς στις εξαγωγές προς την ΕΕ, και θα είχε πρόσβαση στην ενιαία αγορά αγαθών, με αντάλλαγμα την συμμόρφωση  με όλους τους σχετικούς κανόνες της ΕΕ. 

Αλλά δεν θα είχε πρόσβαση στις αγορές υπηρεσιών και η Τουρκία, όπως η Ελβετία και η Νορβηγία, δεν επωφελούνται από τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου (FTAs) τις οποίες διαπραγματεύεται η ΕΕ με άλλα μέρη του κόσμου.

Μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου είναι μία από τις πιο πιθανές επιλογές, αλλά το κύριο όφελος των περισσότερων FTAs είναι κυρίως οι δασμοί που είναι χαμηλότεροι αυτών που προβλέπονται από τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Τα περισσότερα FTAs δεν καλύπτουν τις υπηρεσίες, την ρυθμιστική σύγκλιση ή τις δημόσιες συμβάσεις. 

Εάν η Βρετανία προσπαθούσε να διαπραγματευτεί μια πιο ουσιαστική FTA σε σχέση με οποιοδήποτε υφιστάμενο πρότυπο –δίνοντάς της καλή πρόσβαση στην ενιαία αγορά της ΕΕ- τα άλλα κράτη-μέλη θα επέμεναν σε μηχανισμούς για να εξασφαλίσουν ότι αυτή αυτομάτως θα υιοθετούσε τους νέους κανόνες της ΕΕ, καθώς και την επιτήρηση της συμφωνίας. Επίσης θα απαιτούσαν πληρωμές στον προϋπολογισμό της ΕΕ και ελεύθερη κυκλοφορία της εργασίας.

Η Βρετανία θα μπορούσε απλώς να έχει εμπορικές σχέσεις με την ΕΕ σύμφωνα με τους κανόνες του ΠΟΕ. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου καθορίζει ανώτατα όρια για τους δασμούς που μπορούν να επιβάλλουν οι χώρες. Επομένως, οι βρετανικές εξαγωγές στην ΕΕ θα υπόκεινται στο ενιαίο εξωτερικό δασμολόγιο της ΕΕ. Και ο ΠΟΕ έχει σημειώσει μικρή πρόοδο στο να απελευθερώσει τις υπηρεσίες, κάτι που θα περιόριζε την πρόσβαση του City του Λονδίνου στην αγορά της ΕΕ.

 Οι Βρετανοί εξαγωγοί προς την ΕΕ θα αντιμετώπιζαν επίσης τα ίδια μη δασμολογικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι περισσότερες χώρες εκτός ΕΕ, όπως η Ρωσία και η Κίνα. Σε ό,τι αφορά τις εμπορικές συναλλαγές με τον υπόλοιπο κόσμο, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα απολαμβάνει πλέον τα οφέλη των FTAs που έχει διαπραγματευτεί η ΕΕ με άλλες χώρες. Η Βρετανία θα πρέπει να διαπραγματευτεί νέες συμφωνίες, από την αρχή: αλλά με τον τρόπο αυτό -όπως και με οποιαδήποτε άλλη FTA επιδιώξει το Ηνωμένο Βασίλειο- θα έχουν πολύ μικρότερη βαρύτητα από ό,τι η ΕΕ ως σύνολο.

Η αποχώρηση θα δημιουργούσε τεράστιο νομικό πονοκέφαλο στις εταιρείες της ΕΕ και στους ιδιώτες που βρίσκονται αυτή την στιγμή στην Βρετανία, και για τους Βρετανούς οπουδήποτε αλλού στην ΕΕ. Μετά από την κατάργηση της Πράξης των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων το 1972, η βρετανική κυβέρνηση θα πρέπει να βιαστεί να θεσπίσει νέους νόμους που να καλύπτουν τα περιβαλλοντικά πρότυπα, της αλιείας, της γεωργίας, της πολιτικής ανταγωνισμού, της περιφερειακής βοήθειας και πολλών άλλων, για να αποφευχθεί ένα ρυθμιστικό κενό. 

Στον βαθμό που το Ηνωμένο Βασίλειο διατηρεί κάποια πρόσβαση στην ενιαία αγορά, η κυβέρνηση θα χρειαζόταν επίσης ένα μηχανισμό για την έκδοση νέων κανονισμών της ΕΕ και οδηγιών, καθώς αυτά θα προκύπτουν. Οι Βρετανοί πολίτες και επιχειρήσεις σε άλλα κράτη-μέλη θα έχαναν τα δικαιώματα που απορρέουν από το δίκαιο της ΕΕ. 

Η βρετανική κυβέρνηση θα χρειαζόταν να διαπραγματευτεί μια συμφωνία με την υπόλοιπη ΕΕ για αμοιβαία δικαιώματα. Εάν, όπως είναι πιθανό, μια μετά το Brexit κυβέρνηση, καθιστούσε πιο δύσκολο για τους πολίτες της ΕΕ να ζουν, να εργάζονται ή να σπουδάζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι Βρετανοί που εύχονται να παραμείνουν ή να μετακινηθούν στην ήπειρο, θα αντιμετώπιζαν παρόμοια προβλήματα.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.cer.org.uk/publications/archive/policy-brief/2016/if-uk-votes-leave-seven-alternatives-eu-membership

του Jean-Claude Piris