Οικογένειες Τσουρουνάκη και Μακράκη, χωριό Μηλιά, ΧανιάΗ αγάπη τους για τον όμορφο τόπο από όπου κατάγονταν, τη Μηλιά, στα νοτιοδυτικά των Χανίων, και η κατοχή μεγάλης έκτασης εκεί, τους έδωσε την ιδέα της αναστήλωσης του οικισμού και της προστασίας του. Η Μηλιά στη σημερινή της μορφή είναι το αποτέλεσμα καρποφόρας συνεργασίας δύο οικογενειών - Τσουρουνάκη και Μακράκη. Σήμερα λειτουργεί υπό την καθοδήγηση των δυο νεότερων μελών τους, του Γιώργου και του Τάσου.
Κουζουλάδα
Η δημιουργία του αγροτουριστικού οικισμού δεν ήταν ο αρχικός στόχος αλλά η κατάληξη ενός δρόμου ή κουζουλάδας (όπως χαρακτηρίστηκε τότε από πολλούς ντόπιους) που συναποφασίστηκε το 1982.
Η απόφαση και η προσπάθεια ήταν η αναδάσωση και η οικολογική αναβάθμιση της μικρής κοιλάδας της Μηλιάς σαν σανίδα σωτηρίας ενάντια στην υποβάθμιση 20 ετών υπερβόσκησης και πυρκαγιών. «Εφαρμόζοντας την απόφαση αυτή, οδηγηθήκαμε και εμείς από το καλό στο καλύτερο.
Στην οργάνωση δηλαδή ενός αγροτουριστικού οικισμού χωρίς να θυσιάσουμε τους αρχικούς μας οικολογικούς προσανατολισμούς» λέει στην «Κ» ο κ. Τάσος Γούργουρας ένας από τους σημερινούς «ιδιοκτήτες» της Μηλιάς. Και αυτό δεν ήταν εύκολο, καθώς για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος έπρεπε να ανατραπούν πολλά σ’ αυτήν την απομακρυσμένη περιοχή του νομού Χανίων. «Στα 1.500 ημιορεινά στρέμματα γης, απαγορεύσαμε το κυνήγι, καταργήσαμε τους ψεκασμούς και τη χρήση χημικών λιπασμάτων».
Πέτρα και ξύλο
Η Μηλιά διαθέτει 13 δωμάτια - σπίτια. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να χαρακτηριστούν δωμάτια ξενοδοχείου, λόγω της διαφορετικότητας που έχουν το ένα με το άλλο, της διακόσμησης και της ατμόσφαιράς τους. Φτιαγμένα πάνω στα ερείπια των παλιών αγροτικών σπιτιών του οικισμού, με ντόπια υλικά -πέτρα και ξύλο- και διακοσμημένα με παλιά έπιπλα, κρατούν αναλλοίωτα τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά της περιοχής.
Στη Μηλιά οργανώνονται μαθήματα παραδοσιακής μαγειρικής και δοκιμή κρασιών, ενώ ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει την τοπική χλωρίδα που έχει μεγάλο ενδιαφέρον.
Επίσης, στο αγρόκτημα λαμβάνει χώρα μεγάλος αριθμός από εργασίες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, στις οποίες μπορεί να συμμετάσχει ο οποιοσδήποτε.
Διαβάστε επίσης: mychania.blogspot
Κάν’ το όπως οι Flintstones ........... ΜΗΛΙΑ (ΔΗΜ/ΚΟΙΝ: ΒΛΑΤΟΥ ΚΙΣΣΑΜΟΥ)
11 σχόλια:
Επιτυχημένοι με όραμα στην ύπαιθρο
Επιχειρηματίες που «διάβασαν» το μέλλον, εκμεταλλεύθηκαν τις νέες τεχνολογίες και άρπαξαν τις ευκαιρίες που προσφέρει η ελληνική γη
Των Ζωγιας Κουταλιανου, Ηλια Κανιστρα, Παντελη Χουλακη
Στον απόηχο των κινητοποιήσεων και των μπλόκων, με τα τρακτέρ να γυρίζουν στα χωράφια και τους αγρότες να ζυγίζουν κέρδη και ζημίες, σκεπτόμενοι από τώρα την επόμενη χρονιά, ο λόγος ανήκει και σε αυτούς που κάποια στιγμή αποφάσισαν να μην εξαρτώνται από επιδοτήσεις και παζάρια για την τιμή των προϊόντων, αυτούς που τόλμησαν να υλοποιήσουν το όνειρό τους, με μεράκι και πολλή δουλειά. Ναι, χρειάζεται και τύχη. Μιλάμε για ανθρώπους που εκμεταλλεύθηκαν τις ευκαιρίες που προσφέρει η ελληνική γη, αλλά και η Φύση, στήνοντας από το μηδέν επιχειρήσεις είτε με αντικείμενο αγνά και παραδοσικά προϊόντα είτε προσφέροντας στους ανθρώπους της πόλης ώρες ξεγνοιασιάς κοντά στο περιβάλλον. Ο Κώστας Λαγός και ο αδελφός του Χαράλαμπος δεν... ασχολούνται με μεσάζοντες, ακολουθούν μόνοι τη διαδικασία της κάθετης παραγωγής, επεκτείνουν συνεχώς τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις στην Αχαΐα, εξάγουν λαχανικά στη Γερμανία και φιλοσοφία τους είναι ότι ο καταναλωτής πρέπει να ξέρει τι τρώει και από ποιον. Ο Στυλιανός Αλεξόπουλος σπούδασε ηλεκτρολόγος, αλλά δημιούργησε στα Καλάβρυτα βιοτεχνία παραδοσιακών ζυμαρικών, με έμφαση στην ποιότητα και τη γεύση. Η ανταπόκριση τον δικαίωσε. Αλλού, γυναίκες έκαναν την τέχνη τους στην κουζίνα επιχειρηματική δραστηριότητα, δημιουργώντας εταιρεία χειροποίητων εδεσμάτων, άλλοι αναστήλωσαν οικισμούς και τους εκμεταλλεύονται τουριστικά, ένα ζευγάρι από τη Θεσσαλονίκη μετέτρεψε ένα αγρόκτημα σε επισκέψιμη φάρμα. Κοινή συνισταμένη αυτών και τόσων άλλων είναι ότι «διάβασαν» τις προοπτικές, εκμεταλλεύθηκαν τις νέες τεχνολογίες, και τόλμησαν. Τα αποτελέσματα τους δικαιώνουν, ανοίγοντας δρόμο και για άλλους, ανήσυχους και δημιουργικούς Ελληνες της υπαίθρου.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100006_08/02/2009_302415
Κτήματα Ζιώγα, Λευκοχώρι και Λητή Θεσσαλονίκης
Πάθος για την οικολογία
Ενας παράδεισος για τους λάτρεις της Φύσης και της ερασιτεχνικής ιππασίας, τα κτήματα Ζιώγα, στο Λευκοχώρι και στη Λητή Θεσσαλονίκης, δίνουν την ευκαιρία στους επισκέπτες να διδαχθούν τα στοιχειώδη για την ιππασία, να ιππεύσουν στη Φύση, αλλά και ν’ απολαύσουν καφέ και φαγητό, ακόμα και να διοργανώσουν ένα παιδικό πάρτι.
Ο 46χρονος Αποστόλης Ζιώγας και η σύζυγός του Φωτεινή Δάτσιου έφυγαν από τη Θεσσαλονίκη όπου είχαν μεγαλώσει το 1985, σε ηλικία περίπου είκοσι ετών. «Είχαμε μεγάλο ενδιαφέρον για την οικολογία», είπε στην «Κ» ο κ. Ζιώγας, εξηγώντας πως δεν είχαν ιδέα από κτηνοτροφία και αγροτικές εργασίες. Τα κατάφεραν χάρη στη βοήθεια των ντόπιων, μολονότι στην αρχή τούς αντιμετώπιζαν με καχυποψία ως «πρωτευουσιάνους», και μέσα από σεμινάρια.
Το ζευγάρι ξεκίνησε αγοράζοντας με προσωπικές οικονομίες και τραπεζικά δάνεια ένα κτήμα οκτώ στρεμμάτων στη Λητή και 150 κατσίκια. Σύντομα, όμως, είδαν πως δεν απέδιδαν και αξιοποίησαν τα τρία άλογα που είχαν για προσωπική χρήση σε αγροτοτουριστικές δραστηριότητες. Οι δυσκολίες ήταν πολλές, αλλά περιορίζοντας τις ανάγκες τους, πέτυχαν. Απέκτησαν τη δεύτερη φάρμα έκτασης σαράντα στρεμμάτων στο Λευκοχώρι και μετέτρεψαν τα αγροκτήματά τους σε επισκέψιμες φάρμες, δίνοντάς τους χαρακτηριστικά Αγριας Δύσης.
Σήμερα, διαθέτουν 25 άλογα, και δέχονται επισκέπτες απ’ όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, έχοντας συμβάλλει στην τουριστική ανάπτυξη του Λευκοχωρίου, όπου δημιουργήθηκαν και άλλες φάρμες, ενώ το κτήμα Ζιώγα επισκέπτονται και σχολεία της ευρύτερης περιοχής.
Περεκ ΕΠΕ, Μονοπήγαδο Θεσσαλονίκης
Παραδοσιακά εδέσματα
Στα τέλη της δεκαετίας του ’90, οι γυναίκες του ορεινού Μονοπήγαδου του δήμου Βασιλικών Θεσσαλονίκης, έκαναν το άλμα της επαγγελματικής εκμετάλλευσης των δεξιοτήτων τους στα παραδοσιακά χειροποίητα εδέσματα, δημιουργώντας την ΠΕΡΕΚ ΕΠΕ, μέσα από το πρώτο πρόγραμμα στήριξης της γυναικείας επιχειρηματικότητας.
Η παραδοσιακή ποντιακή πίτα «περέκ», τα φύλλα της οποίας απλώνουν και προψήνουν οι γυναίκες της επιχείρησης, το ψωμί με το προζύμι με μύκητα ηλικίας 75 ετών που ψήνεται στον ξυλόφουρνο, οι τραχανάδες, οι πίτες και δεκάδες άλλα χειροποίητα παραδοσιακά εδέσματα έγιναν πηγή εισοδήματος για τις γυναίκες της περιφέρειας – ντόπιες που είχαν μετεγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη, «νύφες» προερχόμενες από την πόλη ή άνεργες γυναίκες του χωριού.
Σήμερα, η ΠΕΡΕΚ ΕΠΕ, που διαθέτει τα προϊόντα της σε καταστήματα με βιολογικά είδη στη Θεσσαλονίκη, εκτός από τις 26 γυναίκες που απασχολεί, πρόκειται να λειτουργήσει και το δικό της εστιατόριο με αγνές και φυσικές γεύσεις, όπου θα απασχολήσει επιπλέον «χέρια». Κάθε Σάββατο ανοίγει τις πόρτες της στους επισκέπτες που θέλουν να δουν από κοντά πώς παράγονται οι λιχουδιές. Σχολεία από την ευρύτερη περιοχή επισκέπονται τις εγκαταστάσεις της επιχείρησης, όπου οι γυναίκες τους εξοικειώνουν με το χειροποίητο παραδοσιακό προϊόν σε αντιδιαστολή με το «γρήγορο και πρόχειρο φαγητό», ενώ οι μαθητές της πρώτης λυκείου έχουν την ευκαιρία να μάθουν βιωματικά όσα διδάσκονται στη χημεία για τους βιοκαταλύτες, όπως είναι η μαγιά και ο γαλακτοβάκυλος της γιαούρτης.
Κώστας Λαγός, Δυτική Αχαΐα
«Εδιωξαν»... μεσάζοντες
Ο Κώστας Λαγός μαζί με τον αδελφό του Χαράλαμπο, έχουν εδώ και περίπου 13 χρόνια τις δικές τους καλλιέργειες στην δυτική Αχαΐα, ακολουθούν μόνοι τους όλη τη διαδικασία της επονομαζόμενης κάθετης παραγωγής και έχουν καταφέρει με αυτό τον τρόπο να μην έχουν ανάγκη τους μεσάζοντες. Αυξάνουν χρόνο με το χρόνο τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, δημιουργούν θέσεις εργασίας και εξάγουν σημαντικές ποσότητες.
Οργάνωση, καλλιέργεια, τυποποίηση, συσκευασία και πώληση ήταν ο στόχος που είχαν βάλει ξεκινώντας τις καλλιέργειες λαχανικών για σαλάτες από την οικογένεια του μαρουλιού και γλυκού καλαμποκιού. Οπως αναφέρει ο κ. Κώστας Λαγός, το ζήτημα της πιστοποίησης είναι πολύ σημαντικό και εξηγεί: «Ο καταναλωτής πρέπει να μάθει να τρώει και να ξέρει τι τρώει και από ποιον. Και τούτο διότι με την πιστοποίηση ξέρει τι τρώει και από ποιον, αλλά ταυτόχρονα ξέρει και με ποιον να τα βάλει, αν διαπιστώσει ότι κάτι δεν του αρέσει ή δεν είναι καλό».
Οσον αφορά στο πώς ξεκίνησαν, τονίζει ότι «στην αρχή πηγαίναμε ψάχνοντας, αλλά με δουλειά και οργάνωση κατάφεραμε να προχωρήσουμε». Οι καλλιέργειες σαλάτας και γλυκού καλαμποκιού αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου και σήμερα φθάνουν περίπου τα 10.000 στρέμματα. Παράλληλα, έχουν δημιουργήσει μόνιμες και εποχικές θέσεις εργασίας, τόσο στις καλλιέργειες, όσο και στο συσκευαστήριο, ενώ συνεργάζονται και με άλλους καλλιεργητές. Μάλιστα, έχουν καταφέρει να εξάγουν μεγάλο μέρος της παραγωγής λαχανικών στην Γερμανία, ενώ το γλυκό καλαμπόκι διατίθεται κυρίως στην ελληνική αγορά.
Στυλιανός Αλεξόπουλος, Καλάβρυτα
Ζυμαρικά, από τα χέρια ενός ηλεκτρολόγου
Σπούδασε ηλεκτρολόγος, αλλά οι συνθήκες δεν τον βοήθησαν να ακολουθήσει το επάγγελμα. Ομως, η απασχόλησή του σε εταιρεία ζυμαρικών τού άνοιξε τον δρόμο, του έδωσε την ευκαιρία να δημιουργήσει κάτι δικό του και ταυτόχρονα να μην εγκαταλείψει τον τόπο του, την ορεινή περιοχή των Καλαβρύτων. Μέχρι τώρα η επιλογή του τον έχει δικαιώσει. Ο Στυλιανός Αλεξόπουλος δημιούργησε το 1985 τη βιοτεχνία παραγωγής παραδοσιακών ζυμαρικών παίρνοντας το όποιο ρίσκο. Με την πάροδο του χρόνου άρχισε να εκσυγχρονίζει τη βιοτεχνία με την αγορά νέων μηχανημάτων, ενώ το 1992 έκανε το επόμενο σημαντικό βήμα με τη μετακόμιση σε νέο κτίριο. Παράλληλα εκτός από το εργαστήριο άνοιξε και λειτουργεί κατάστημα πώλησης των προϊόντων μέσα στα Καλάβρυτα. Εκείνο που τον ενδιαφέρει, όπως αναφέρει στην «Κ», είναι η διασφάλιση της ποιότητας και της παραδοσιακής γεύσης. Γι’ αυτό ακριβώς εφαρμόζεται το μοντέλο HACCP (ΕΛΟΤ1416) στη διαδικασία παραγωγής, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξουν κίνδυνοι. Σήμερα εκτός από τα Καλάβρυτα έχει καταφέρει να πωλούνται τα προϊόντα του και σε άλλες περιοχές όπως η Αθήνα, η Πάτρα, το Αίγιο και αλλού. Ομως με αφορμή την παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων, ο Στυλιανός Αλεξόπουλος βάζει και ένα ζήτημα. Οπως τονίζει πρέπει να διασφαλιστεί τι είναι παραδοσιακό προϊόν, όσον αφορά τις πρώτες ύλες που χρησιμοποιούνται.
Οδυσσέας Γαβρανίδης, Παραλίμνιο Σερρών
Βιοντίζελ και... τρακτέρ με GPS
Ο πλήρης εκσυγχρονισμός των καλλιεργήσιμων εκτάσεων του Οδυσσέα Γαβρανίδη και των δύο συνεταίρων του από το Παραλίμνιο Σερρών ήταν μόνο το πρώτο βήμα σε μια προσεκτικά μελετημένη πορεία που οι τρεις νέοι αγρότες χάραξαν εγκαίρως, για να φτάσουν σήμερα να διατηρούν εταιρεία που διαχειρίζεται μονάδα παραγωγής βιοντίζελ, δυναμικότητας 70 τόνων/24ωρο, με το οποίο προμηθεύουν τα «Ελληνικά Πετρέλαια» (ΕΛΠΕ) και τη «Μότορ Οϊλ».
Ξεκινώντας με 2.500 στρέμματα οικογενειακής παρακαταθήκης όπου καλλιεργούσαν καλαμπόκι και βαμβάκι, οι τρεις Σερραίοι κυνήγησαν σχέδια βελτίωσης, μέσω των οποίων αύξησαν τις εκτάσεις τους σε 8.000 στρέμματα, αλλά και προμηθεύτηκαν την αιχμή της τεχνολογίας σε μηχανολογικό αγροτικό εξοπλισμό, εφαρμόζοντας τη γεωργία ακριβείας. Τρακτέρ με GPS, σπαστική μηχανή ακριβείας, πότισμα μέσω υπολογιστή και κινητού τηλεφώνου, προηγμένος μετεωρολογικός σταθμός.
«Προτιμήσαμε να επενδύσουμε στις νέες τεχνολογίες και όχι σε εργάτες γης, γιατί πιστεύουμε ότι η χειρωνακτική εργασία δεν ανοίγει καμία προοπτική», είπε μιλώντας στην «Κ» ο κ. Γαβρανίδης.
Το επόμενο βήμα ήταν η πειραματική καλλιέργεια ενεργειακών φυτών (ελαιοκράμβης και ηλίανθου) σε χίλια στρέμματα, που μέσα σε δύο μόλις χρόνια εκτοξεύτηκαν σε 11.000 στρέμματα, ενώ για το 2009 έχουν ήδη σπείρει σε Σέρρες, Κιλκίς και Δράμα περί τα 20.000 στρέμματα ελαιοκράμβης και έχουν γίνει συμβάσεις με παραγωγούς της Β. Ελλάδας για άλλα 20.000 στρέμματα ηλίανθου.
«Γνωρίζαμε καλά πως η παραγωγή αγροτικών προϊόντων σήμερα δεν επαρκεί για την επιβίωση. Γι’ αυτό επιλέξαμε να μπούμε στη μεταποίηση και την εμπορία και μάλιστα μέσα από μια μορφή συνεργασίας ώστε να περιοριστεί το κόστος», κατέληξε ο κ. Γαβρανίδης.
Λάθη 30 ετών ερημώνουν τους κάμπους
Η αποτυχία των συνεταιρισμών, η μετανάστευση, οι επιδοτήσεις και η συγκέντρωση στις πόλεις
Του Βασιλη Νεδου
Ο συνδικαλιστής από τη Λάρισα κ. Θανάσης Κοκκινούλης αρέσκεται να λέει στους ανθρώπους που γνωρίζει ότι παροτρύνει τα παιδιά του να μείνουν στην ύπαιθρο, να γίνουν αγρότες. Είναι μάλιστα ενθουσιώδης όταν αναφέρει τα πλεονεκτήματά της, τον καθαρό αέρα της ανεξαρτησίας και τη χαρά της παραγωγής. Ως στατιστικολόγος ο ίδιος, θα έπρεπε να ξέρει καλύτερα. Στις κινητοποιήσεις του '96, όταν ο ίδιος αναδείχθηκε στο συνδικαλιστικό στερέωμα, ζούσαν από την αγροτική παραγωγή περισσότεροι από 710.000 Ελληνες. Σήμερα είναι λιγότεροι από 500.000 και ο αριθμός αυτός προβλέπεται να συρρικνωθεί περαιτέρω. Παράλληλα, επαρχιακές πόλεις όπως η Λάρισα, ο Βόλος, το Ηράκλειο και η Πάτρα μετατρέπονται σταδιακά σε περιφερειακές μητροπόλεις, συγκεντρώνοντας πληθυσμούς από την ύπαιθρο. Στις πόλεις αυτές δημιουργείται ένας αστικός ιστός από τον οποίο δεν λείπουν εμπορικά κέντρα, κινηματογράφοι, τουριστικές υποδομές. Το αγροτικό παρελθόν ως είδος τείνει να περιοριστεί στο επίπεδο των αφηγήσεων από γονείς και παππούδες στα παιδιά τους τα οποία έχουν ολοένα και μικρότερη επαφή με τη γη των προγόνων τους...
Η παρακμή της ελληνικής υπαίθρου ξεκινά ήδη προπολεμικά όταν αρχίζει η «κάθοδος των ορεινών», όπως έχει μείνει στην ιστορία. Η κατά εκατοντάδες χιλιάδες εγκατάλειψη της επαρχίας ξεκίνησε όμως τις δεκαετίες του '50 και του '60. Περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι μετανάστευσαν τότε από τα χωριά τους στην Ευρώπη και την Αθήνα προς αναζήτηση εργασίας. Η πάροδος του χρόνου δεν διόρθωσε την τάση αυτή. Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός στον αγροτικό τομέα από σχεδόν δύο εκατομμύρια το 1961 πέφτει σε λιγότερο από ένα εκατομμύριο το 1981 και σε κάτι παραπάνω από το 600.000 το 2001. Με την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και τις επιδοτήσεις από την Κοινή Ευρωπαϊκή Πολιτική δημιουργείται η ελπίδα ότι ο αγροτικός τομέας μπορεί να διασωθεί.
Συνεταιρισμοί
Ο κ. Αντώνης Μωυσίδης, καθηγητής Αγροτικής Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο τη δεκαετία του '80, εργαζόταν στη Διεύθυνση Μελετών και Προγραμματισμού στην Αγροτική Τράπεζα. Θυμάται ότι «τότε αρχίσαμε να προβλέπουμε ότι η κρίση θα χτυπήσει τους κάμπους: τη Θεσσαλία, τη Θεσσαλονίκη, τις Σέρρες, τη Θράκη, την Ηλεία». Παράλληλα, άρχισαν να αναδεικνύονται οι αδυναμίες των συνεταιρισμών, οι οποίοι από τη γέννησή τους είχαν προδιαγεγραμμένα αρνητική εξέλιξη. «Απαξιώθηκαν τελείως οι συνεταιρισμοί για συγκεκριμένες αιτίες», λέει ο κ. Μωυσίδης και επεξηγεί: «μια από αυτές ήταν η διαφθορά της δεκαετίας του '80. Η σοβαρότερη αιτία ήταν η εξαρχής λογική ίδρυσης των συνεταιρισμών. Ιδρύθηκαν ως διαμεσολαβητές για την άντληση δανείων από την Αγροτική Τράπεζα. Επρόκειτο δηλαδή για πιστωτικούς συνεταιρισμούς. Δεν δόθηκε έμφαση στην παραγωγική δράση τους. Και ενώ ο αγροτικός χώρος άλλαζε με ραγδαίο ρυθμό οι συνεταιρισμοί δεν προσαρμόστηκαν». Στην ανικανότητα των συνεταιρισμών αρωγός ήταν το κράτος, το οποίο με ξένα χρήματα βρήκε ευκαιρία να κάνει «αγροτική πολιτική». Η μετάθεση χιλιάδων γεωπόνων από την επαρχία στην κεντρική υπηρεσία του υπουργείου Γεωργίας στην Αθήνα είναι επίσης ένα παράδειγμα της υπευθυνότητας με την οποία αντιμετώπισε τότε η σοσιαλιστική κυβέρνηση τις ανάγκες της υπαίθρου.
Εκείνη την περίοδο το ΠΑΣΟΚ με σημαία του τις επιδοτήσεις, στρέφει μεγάλα τμήματα του αγροτικού πληθυσμού στη βαμβακοκαλλιέργεια, με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθούν τα σιτηρά και να χάσει η χώρα την αυτάρκειά της. Το βαμβάκι γίνεται εθνικό προϊόν, αλλά η ευφορία σταματάει σύντομα. «Ηδη από το 1989» λέει ο κ. Μωυσίδης, «σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος γνώριζε ότι οι επιδοτήσεις για το βαμβάκι θα κοπούν. Δεν έλεγαν όμως τίποτα, διότι οι επιδοτήσεις αποτελούσαν κύρια πηγή συναλλάγματος».
Η εγκατάλειψη του αγροτικού χώρου, σύμφωνα με τον κ. Μωυσίδη οδήγησε σε αδυναμία λειτουργίας των κοινοτήτων ως κοινωνικών οντοτήτων. Ετσι, οι Μακεδόνες αντί να κατηφορίσουν ξανά προς την Αθήνα συνωστίζονται στη Θεσσαλονίκη, οι Θεσσαλοί στη Λάρισα και τον Βόλο, οι Πελοποννήσιοι στην Πάτρα και οι Κρητικοί κατά κύριο λόγο στο Ηράκλειο. Οι τέσσερις τελευταίες πόλεις γίνονται ουσιαστικά περιφερειακές πρωτεύουσες με πραγματικό αστικό ιστό, ο οποίος αγγίζει ή και ξεπερνάει τις 300.000 κατοίκους. Ενδεικτικό της μεταβολής που υπάρχει ακόμη και στην επαγγελματική σύνθεση των πληθυσμών των επαρχιακών πόλεων είναι το παράδειγμα της Λάρισας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Εταιρείας Τοπικής Ανάπτυξης & Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ) περιζήτητες για την άλλοτε πρωτεύουσα της αγροτιάς του κάμπου είναι ειδικότητες όπως λογιστές - φοροτεχνικοί, υπάλληλοι με σπουδές σε marketing και πληροφορική, στελέχη διαχείρισης και διοίκησης επιχειρήσεων, και νταντάδες. Στη δεκαετία του '90, σύμφωνα με την εξειδικευμένη στα αγροτικά ερευνήτρια του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών κ. Ερση Ζακοπούλου, σημειώθηκε μια πρόσκαιρη τάση επιστροφής στην ύπαιθρο, κυρίως επειδή ένας μικρός αριθμός μεταναστών επέλεξε να εγκατασταθεί μόνιμα εκεί. Οι περισσότεροι -και σε αυτή την περίπτωση- ζουν στα μεσαία αστικά κέντρα και εργάζονται στα χωράφια των Ελλήνων εργοδοτών τους. Ορισμένοι μετανάστες κατόρθωσαν σε αρκετές περιπτώσεις ακόμη και να αγοράσουν κάποια στιγμή τη γη των πρώην αφεντικών τους. Η διαρκώς διευρυνόμενη επαρχιακή πόλη δεν άφησε ανεπηρέαστα ούτε τα χωριά. Σύμφωνα με τον κ. Μωυσίδη, το 1961 το 85% όσων ζούσαν στις αγροτικές κοινότητες ήταν αγρότες. Στην απογραφή του 2001 φάνηκε ότι στα χωριά κάτω των 2.000 κατοίκων λιγότερο από 35% είναι αγρότες.
Βέβαια, επειδή οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις στην Ελλάδα είναι μικρές και κατακερματισμένες, ακόμη και οι επιδοτήσεις, μόνες τους, χωρίς τη συνοδεία κάποιας πολιτικής, σύντομα δημιουργήθηκε σε πολλούς αγρότες η ανάγκη για δεύτερη δουλειά. Σύμφωνα με τον κ. Μωυσίδη, η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (ΕΣΥΕ) υπολογίζει ως αγρότη όποιον αντλεί τουλάχιστον το 51% του εισοδήματός του από την εκμετάλλευση της γης ή την κτηνοτροφία. «Φυσικά», επισημαίνει «δεν μπορούμε να εξαιρέσουμε εκείνους με ακόμη μικρότερο ποσοστό εισοδήματος, οι οποίοι ζουν σε κάποιο νησί και για 3-4 μήνες το καλοκαίρι δουλεύουν σε ξενοδοχεία και ταβέρνες».
«Επιστροφή»
Η κ. Ζακοπούλου σημειώνει πάντως ότι παρά τη γενικευμένη κρίση υπάρχουν ορισμένα θετικά σημεία όπως η επιστροφή ορισμένων εσωτερικών μεταναστών της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου. Αυτοί, λέει, «συντήρησαν τις σχέσεις με τους τόπους καταγωγής τους και αυτό έγινε το υπόβαθρο για την «επιστροφή» τους, δύο δεκαετίες μετά, στη γενέθλια γη ως συνταξιούχοι, παραθεριστές, εποχικοί αγρότες ή απασχολούμενοι στον τουρισμό. Η οριστική ή περιοδική αυτή επιστροφή αποτέλεσε ζωοποιό πνοή για πολλούς απερημωμένους τόπους». Μετά και το «ξεφούσκωμα» αυτού του κύματος, η ελπίδα για τη διατήρηση μιας μίνιμουμ αγροτικής παραγωγής, λένε οι ειδικοί, εναπόκειται στους -προς το παρόν λίγους- νέους αγρότες, οι οποίοι είναι εξοικειωμένοι με τη νέα τεχνολογία και έχουν τη διάθεση να προωθήσουν τα προϊόντα τους στην Ευρώπη.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100030_08/02/2009_302678
Χανιά: Μετρώντας τα άστρα στη Μηλιά
Ανηφορίζουμε στην Κίσσαμο για το χωριουδάκι Βλάτος. Τεσσεράμισι χιλιόμετρα μετά το χωριό, οι ξύλινες ταμπέλες «Οχι ρίψη σκουπιδιών, όχι κόψιμο λουλουδιών…» προϊδεάζουν ότι φτάνουμε στη Μηλιά. Κατηφορίζουμε για τα πέτρινα σπιτάκια του παλιού αγροτικού οικισμού, κρυμμένα στα πλατάνια της ρεματιάς, με φόντο τα Λευκά Ορη.
Μετόχια του 1600 από ντόπια σιδηρόπετρα, «τα κατοικούσαν οι χωρικοί από το Βλάτο, σπέρνανε κριθάρι, έβοσκαν κατσίκια», εξηγεί ο οικοδεσπότης μας, Γιώργος Μακράκης. Μικρός ανέβαινε στο μετόχι του παππού του, μία ώρα με το γαϊδούρι, για το μάζεμα της ελιάς. Το 1947 η Μηλιά εγκαταλείφθηκε, τα σπίτια ερείπωσαν. Χρόνια μετά, με το φίλο του, Ιάκωβο Τσουρουνάκη, αποφασίζουν να τους δώσουν ξανά ζωή «για να φιλοξενούμε φίλους που θα κάνουν κι αγροτικές δουλειές. Τη δεκαετία του ’80 ο αγροτουρισμός ήταν άγνωστη λέξη. Μας λέγανε τρελούς».
Το 1991 η Μηλιά εντάσσεται σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα, «για να φτιάξουμε ένα χώρο αυτάρκη, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία χωρίς να επιβαρύνεται το περιβάλλον». Ο ξενώνας λειτούργησε αρχικά μόνο με φως κεριών κι ύστερα με φωτοβολταϊκό ρεύμα. Καθρέπτες συλλέγουν την ενέργεια του ήλιου, «το ρεύμα αποθηκεύεται σε μπαταρίες και φτάνει στον οικισμό, με δυο ώρες λιακάδα γεμίζει».
Ρεύμα μόνο για τα βασικά, ένα φως στο μπάνιο, πορτατίφ 1 Watt για να διαβάσεις το βράδυ, «“δεν έχει πρίζες ούτε τηλεόραση στο δωμάτιο”, ενημερώνουμε τον κόσμο από το τηλέφωνο για να ξέρουν τι τους περιμένει». Στα δωμάτια υπάρχουν κεριά και πολλοί τα προτιμούν. Το τζάκι ζεσταίνει και το νερό στο μπάνιο, τα ψυγεία του εστιατορίου λειτουργούν με υγραέριο ενώ βιολογικός καθαρισμός μετατρέπει τα απόβλητα σε νερό για πότισμα και κοπριά.
«Χρόνο με το χρόνο έρχονται άνθρωποι που ζητάνε να βοηθήσουν στο ζύμωμα, στο άρμεγμα των κατσικιών, βλέπουμε τη λαχτάρα του ανθρώπου να πιάσει χώμα, να έρθει σε επαφή με τη φύση». Να βγάλει την πρίζα, όπως ο 39χρονος Martin Hazelzet από τη Χάγη, που σχεδιάζει εξελιγμένα προγράμματα πληροφορικής για την ολλανδική κυβέρνηση και, εδώ και δέκα χρόνια, έρχεται δυο φορές το χρόνο στη Μηλιά. «Είμαι εντελώς εξαρτημένος από τον ηλεκτρισμό λόγω επαγγέλματος αλλά επιλέγω συνειδητά ένα μέρος με ελάχιστο ηλεκτρισμό και δεν με πειράζει καθόλου. Εδώ διδάχτηκα πράγματα πρωτόγονα, πώς να ανάβω μόνος μου φωτιά στο τζάκι. Εμαθα να εκτιμώ τη
φύση».
Στην πετρόχτιστη σάλα δύο νέα παιδιά παίζουν ντόμινο, βραδιάζει κι ακόμα φέγγει το φως του ήλιου, ύστερα ανάβουν μόνο κεριά. «Εδώ όλα είναι καθαρά οπότε δεν βρίσκω… αντικείμενο», λέει η Μαρία Αϊβαλιώτη, που κάνει διδακτορικό στη Μηχανική Περιβάλλοντος στο Πολυτεχνείο. «Καλά είναι, δεν πιάνουν πολύ και τα κινητά! Για λίγο επιστρέφεις στα βασικά», προσθέτει ο Κυριάκος Αντωνάκης, τεχνολόγος περιβάλλοντος. «Ηρθαν πελάτες μου από το εξωτερικό, δεν ήθελαν αξιοθέατα. Ηθελαν καθαρό αέρα. Σε λίγο αυτό θα είναι το τουριστικό αγαθό». Η τελευταία κολόνα της ΔΕΗ απέχει 4,5 χιλιόμετρα, στο Βλάτο. Σαν πέσει η νύχτα πυκνό σκοτάδι αλλά πάνω από τη Μηλιά η αστροφεγγιά εκθαμβωτική.
http://www.e-tipos.com/newsitem?id=32365
Ηράκλειο: Συμμαχία ήλιου και Αιόλου
Οδεύουμε για την καρδιά του νομού Ηρακλείου, αριστερά μας ο Γιούχτας κι ο Τίμιος Σταυρός, η ψηλότερη κορφή του Ψηλορείτη, που κρατά χιόνι μέχρι την Πρωτομαγιά. Μετά την Κνωσό, τις Αρχάνες και το χωριό Χουδέτσι, 17 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο, σε ένα λόφο με ξερικά αμπέλια, πινελιά Τοσκάνης στα μινωικά χώματα, δεσπόζει το μοναχικό σπίτι με την ανεμογεννήτρια στην πρόσοψη να γυρίζει σαν δαιμονισμένη. «Πολύς αέρας, φτάνει το ρεύμα, θα την κλείσω», λέει ο Γιάννης Κονταξάκης καθώς μας υποδέχεται στη Βίλα Σελένα, Σελένα από την κορφή των λασιθιώτικων βουνών απέναντι που βλέπεις πρώτη με την ανατολή. Τα παιδικά του χρόνια είναι αναμνήσεις με τρύγο, μάζεμα σταφυλιών με κοφίνια στα κρασάμπελα.
Εδώ αποφάσισε να φτιάξει ξενώνα που λειτούργησε πέρσι τα Χριστούγεννα, «κάναμε ένα χτίσμα που δεν υπήρχε προσπαθώντας να προξενήσουμε όσο το δυνατό λιγότερη επιβάρυνση στο περιβάλλον. Η βίλα έχει πολλά ανοίγματα για μέγιστη εκμετάλλευση του φυσικού φωτός, τη μέρα δεν θέλαμε να ανάβουμε καθόλου φώτα». Και τη νύχτα; Η Σελένα είναι εξοπλισμένη με δύο πηγές ανανεώσιμης ενέργειας, αέρα με την ανεμογεννήτρια, ήλιο με τα φωτοβολταϊκά. Για ρεύμα της ΔΕΗ δεν τέθηκε θέμα από την αρχή. «Η επιβάρυνση με στύλους στο τοπίο θα ήταν έντονη, αν και οικονομικά πιο συμφέρουσα λύση. Για να φέρουμε ηλεκτρικό θα στοίχιζε 35.000 € ενώ οι ανανεώσιμες πηγές κόστισαν 45.000 €. Προτιμήσαμε τα εναλλακτικά κι έχουμε συνέχεια ρεύμα, χωρίς αυξομειώσεις της τάσης και ποτέ διακοπή».
Το διαπιστώσαμε το ίδιο βράδυ. Οταν οι Αρχάνες και η γύρω περιοχή ήταν βυθισμένες στο σκοτάδι εξαιτίας της απεργίας στη ΔΕΗ, η βίλα στην κορφή του λόφου έλαμπε σαν πυγολαμπίδα σε ένα σκοτεινό σύμπαν.
Λασίθι: Με τη λάμπα πετρελαίου στον Ασπρο Ποταμό
Τριάντα χιλιόμετρα από την Ιεράπετρα, στο Μακρύγιαλο, μια ανάσα από τις ταβέρνες και τα μαγαζιά του τουριστικού θερέτρου πάνω στο Λιβυκό, ο Μανώλης Κουνελάκης κι η γυναίκα του, Μυρτώ, μας δείχνουν πώς θα ανάψουμε τη λάμπα πετρελαίου για να έχουμε φως το βράδυ στο λιτό δωμάτιο με τα χτιστά κρεβάτια, το σοφρά και την κουζίνα με το πετρογκάζ. Βρισκόμαστε στον Ασπρο Ποταμό, πέτρινα σπίτια βαμμένα με ασβέστη, ώχρα και κοκκινόχωμα, διακοσίων και πάνω χρόνων. Ερχονταν κάποτε στα μετόχια οι κάτοικοι του ορεινού χωριού Πεύκοι, επτά χιλιόμετρα πάνω από το Μακρύγιαλο, για να μην τους πιάνει το χιόνι και το κρύο, έρχονται τώρα ταξιδιώτες για να μην τους πιάνει ο «πολιτισμός».
Σαν την Αλέκα Χαλκιά, δημοσιογράφο στην «Αθηναϊκή», που κατέβηκε στην Κρήτη μόνη ένα καλοκαίρι το ‘84 και δεν ξανάφυγε από τον Ασπρο Ποταμό. Τη συναντάμε τώρα στην αυλή, ήρεμη και χαμογελαστή, να μαζεύει χοχλιούς που το έσκασαν από το καλάθι. «Ο Μακρύγιαλος ήταν τότε ψαροχώρι. Δεν ήθελα να ξαναγυρίσω στην Αθήνα, είχα περάσει τη φάση της πόλης, γραφείο, κλείσιμο σε τέσσερις τοίχους». Πούλησε το σπίτι της, πήρε δάνειο κι αγόρασε τα ερειπωμένα σπίτια στον Ασπρο Ποταμό για να φτιάξει ξενώνα. «Με είπαν κουζουλή. “Πέταξε τα λεφτά της κι αγόρασε πέτρες”. Στην αρχή έρχονταν νέα παιδιά να μαζέψουν πορτοκάλια, ελιές και να κάνουν διακοπές, οι ίδιοι που επιστρέφουν τώρα παντρεμένοι, με δουλειές, φέρνουμε τα παιδιά -λένε- να τους δείξουμε πώς ήμασταν είκοσι χρόνων».
Φως εξαρχής με τη λάμπα πετρελαίου, «δεν χάρηκα καθόλου όταν ήρθε το ρεύμα στο χωριό. Κολόνες, πυλώνες, καλώδια. Εβαλα φωτοβολταϊκά το ’89, γιατί το καλοκαίρι με 40ο θερμοκρασία και χωρίς ψυγείο ήταν δύσκολα. Ο Ασπρος Ποταμός αποσπά το 1ο Ευρωπαϊκό και Ελληνικό Βραβείο ως η πρώτη τουριστική μονάδα με εναλλακτική πηγή ενέργειας. Μονάχα στο μπάνιο ένα φως: «Οσο περνάει από το χέρι μου, τα σπίτια θα μείνουν με τη λάμπα…».
Οι ταξιδιώτες στον Ασπρο Ποταμό έρχονται ακριβώς γι’ αυτό, «μπουχτισμένοι από τα ραδιόφωνα και τις κόρνες, για να φύγουν από τα φώτα, την κίνηση, τον πολιτισμό, έστω και για 15 μέρες», παρατηρεί η κόρη της Αλέκας, Μυρτώ. «Ο Μακρύγιαλος είναι προορισμός μαζικού τουρισμού και δεν φαντάζεται εύκολα κανείς ότι υπάρχει ποτάμι, ακούς πουλιά, είσαι με τις λάμπες, μπορείς να ζήσεις όπως ο παππούς σου, λιτά και απλά, μακριά από τους θορύβους της πόλης, να ρεμβάσεις στην αυλή και να κουβεντιάσεις», προσθέτει ο Μανώλης. Εξηγούν πως στα σπίτια, «“δεν θα έχετε πισίνα, πιστολάκι, τηλεόραση, καμιά πολυτέλεια”. Χρειάζεται χρόνος για να μπεις στο νόημα. Πρέπει να βγεις το βράδυ με το φακό, να ανάψεις το γκάζι για να πλυθείς. Σιγά σιγά οι επισκέπτες συνηθίζουν και -όταν είναι να φύγουν-κλαίνε γιατί γυρίζουν πίσω».
Επιστροφή στα σπήλαια
Δευτέρα, 09.02.09
Επιστροφή στα σπήλαια
Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, οι σπηλιές είναι… της μόδας. H σπηλιά του Λασκό στη Γαλλία, στην οποία βρέθηκαν οι περίφημες βραχογραφίες ηλικίας 19 σχεδόν χιλιάδων χρόνων, είναι κλειστή για το κοινό από το 1963. Αιτία η μάλλον ανεπανόρθωτη ζημιά που υπέστησαν από την ανθρώπινη παρουσία, η οποία ευνόησε την ανάπτυξη βακτηρίων που καταστρέφουν τις καλλιτεχνικές δημιουργίες των προϊστορικών ανθρώπων. Γι’ αυτό το λόγο περίπου 300 χιλιάδες άνθρωποι κάθε χρόνο επισκέπτονται το ακριβές αντίγραφο «Λασκό 2», το οποίο σύντομα θα αντικατασταθεί από τον τρίτο κλώνο της σπηλιάς. Το «Λασκό 3» θα περιλαμβάνει μια τρισδιάστατη απεικόνιση των βραχογραφιών και θα χρησιμοποιεί την πιο εξελιγμένη τεχνολογία, προκειμένου ο επισκέπτης να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο οι μακρινοί μας πρόγονοι αναπαριστούσαν σκηνές κυνηγιού και άλλες εικόνες της καθημερινότητάς τους. Η εποχή των σπηλαίων όμως φαίνεται ότι θεωρείται και ένα ισχυρό διαφημιστικό όπλο: Η Κάρλι Ζάκερ, σύντροφος του ποδοσφαιριστή της Τσέλσι Φρανκ Λάμπαρντ είναι το πρόσωπο (και το σώμα βεβαίως) της νέας διαφημιστικής εκστρατείας ενός ανδρικού αρώματος το οποίο καλεί τους άνδρες στη Βρετανία να το χρησιμοποιήσουν ώστε «να ξαναβρούν τη χαμένη αρρενωπότητά τους». Η Κάρλι ποζάρει ως νέα Ράκελ Ουέλτς στην ταινία του 1966 «Ενα εκατομμύριο χρόνια π.Χ.» και οι διαφημιστές ελπίζουν ότι η πρωτόγονη εικόνα της θα προσελκύσει τους άνδρες στα καταστήματα καλλυντικών.
http://www.e-tipos.com/newsitem?id=74673
Δημοσίευση σχολίου